Het is 8.30 ’s ochtends en een aantal brugklassers komt zwaar trappend op hun fiets voorbij. De rugzakken puilen aan alle kanten uit met boeken voor de lessen van die dag. Sommige leerlingen nemen hun tijd, anderen lijken zich te haasten om als een van de eersten op school te zijn. Alleen op tijd komen kan al een hele uitdaging zijn.
Het is slechts een van de vele uitdagingen voor scholieren. Gewoon puber kunnen zijn, maar ook de overgang naar de middelbare school brengt uitdagingen met zich mee. Veel brugklassers moeten hun plek in de wereld en op school nog ontdekken. Ook het vinden en behouden van sociale contacten, ontdekken wie je bent, wat je leuk vindt, en wat je belangrijk vindt kost veel tijd en aandacht. Dat hier ruimte voor is, is essentieel voor persoonlijke ontwikkeling. Is er dan nog wel ruimte voor huiswerk? En is huiswerk überhaupt zinvol?
Finland doet het op het gebied van onderwijs goed op de internationale ranglijsten. Toch wordt er in het Finse onderwijssysteem weinig huiswerk opgegeven. Dit komt voort uit het idee dat leerlingen in een fase van verandering zitten. Er is ruimte nodig voor zaken die niet met school te maken hebben, maar wel bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling. Gepersonaliseerd leren staat daarnaast centraal: elk kind krijgt de verantwoordelijkheid over zijn eigen leerproces. Om hun leerproces te verbeteren worden vooral initiatief tonen en creativiteit gestimuleerd en de leerlingen krijgen een programma op maat. Toetsen worden pas vanaf de leeftijd van 16 gegeven, om zo prestatiedruk tegen te gaan. Kinderen ervaren namelijk al genoeg druk door de eerdergenoemde uitdagingen die niet met cijfers te maken hebben.
De vraag is of zo’n procesgericht systeem in Nederland wenselijk en haalbaar is. Kunnen Nederlandse scholieren die verantwoordelijkheid wel aan als dat ze dit niet gewend zijn? En hebben sommige leerlingen niet juist een schop onder hun kont nodig? Het antwoord is ‘Ja, maar…’. Als je huiswerk afschaft of een vrijer
systeem invoert, dan zijn leerlingen dit nog niet gewend en is de kans groot dat ze in het begin niet weten hoe ze met de vrijheid om moeten gaan. Autonomie en eigenaarschap stimuleren in de lessen en het huiswerk kan hierin een oplossing bieden en langzaam een verandering teweegbrengen bij scholieren. Dit houdt in dat leerlingen stap voor stap leren omgaan met autonomie, en het maken van hun eigen keuzes.
Wij hebben ervaren dat experimenteren met leren hier een goed middel voor is. Wanneer leerlingen experimenteren met leren, maken ze kleine aanpassingen in hoe ze leren. Ze proberen bijvoorbeeld om meer of minder pauzes te nemen, hun telefoon uit te zetten of te leren in een andere ruimte. Daarnaast blijven ze constant reflecteren op of de aanpassing positief of negatief is geweest voor hun leerproces. Hierdoor ervaren leerlingen dat ze een keuze hebben, dat hun keuze invloed heeft op het resultaat van het leren en leren ze omgaan met autonomie. Een mooie start om eigenaarschap te krijgen over het eigen leerproces en een goede voorbereiding voor een procesgericht onderwijssysteem!
In ons huidige onderwijssysteem kan huiswerk kan zeker zin hebben. Met de voorwaarde dat het leerlingen autonomie biedt en eigenaarschap stimuleert. Laat leerlingen bijvoorbeeld experimenteren met lees- en onthoudtechnieken wanneer ze een tekst moeten lezen voor Nederlands of Engels. Of laat ze zelf keuzes maken over het onderwerp van een opdracht binnen een vak, zodat ze iets kunnen kiezen wat ze zelf écht interessant vinden. Zulk huiswerk kan dus ook binnen het vaste curriculum worden toegepast en het helpt leerlingen slimmer te leren én keuzes te maken die bij ze passen. Zo leren ze geleidelijk om beter om te gaan met autonomie en zullen ze zelf meer inzicht krijgen in hoe ze de vakinhoud beter kunnen begrijpen en hoe ze moeten leren voor toetsen. Huiswerk wordt dan vanzelf minder noodzakelijk!
Bron
Opleiden op z’n Fins
