De aandacht voor het leren maken van bewuste keuzes wordt steeds groter, en de acceptatie van de maatschappij wanneer keuzes gebaseerd zijn op interesses lijkt ook aan terrein te winnen. Ondanks dat hier steeds meer aandacht voor komt in het werkende leven, blijft het onderwijs en onze blik op het onderwijs hangen in de mythe van de intellectuele hiërarchie. Wat betekent dit precies, en hoe kunnen we hier vandaag de dag op een goede manier mee omgaan?
Ouders willen graag het beste voor hun kind. Ze zoeken naar een goede school, met goede slagingspercentages en sommige ouders proberen hun zoon of dochter een hoger niveau te laten starten. Soms worden er zelfs allerlei instanties zoals bijles, huiswerkbegeleiding, citotraining en andere interventies bij gehaald om de kans van slagen te vergroten. Het idee hierachter lijkt dat ‘hoger’, oftewel theoretisch(er) onderwijs, beter of waardevoller is. Een aanname die zit ingebakken in onze cultuur. Deze gedachte wordt steeds schadelijker voor onze toekomstige generatie. Laten we gaan erkennen dat we allemaal gelijkwaardig, en even waardevol zijn.
Van de huidige generatie is inmiddels 35% opgeleid op het hbo of wo. Het gevolg hiervan komt steeds dichterbij: de markt raakt verzadigd. Het wordt in de toekomst onmogelijk om voor al deze hbo’ers en wo’ers om een passende baan te vinden, alleen maar omdat er een (onbewust of bewust) idee bestaat dat een hbo’er ‘beter’ zou zijn dan een mbo’er. Iemand die zich hard maakt om deze aanname de wereld uit te krijgen, is Marianne Zwagerman, deze video, waarin ze een forse reactie geeft op dit idee, maakt dit meer dan duidelijk.
Ook wij pleiten graag voor een systeem waarin leerlingen en studenten gestimuleerd worden om vrij te kunnen kiezen voor wat ze interessant vinden, ongeacht hun cognitieve capaciteit. Vanuit de theorie over mindset van Carol Dweck is iedereen in staat om beter te worden in datgene waar ze mee oefenen. Je kunt zelf opzoek gaan naar waar jouw talenten liggen, en naar datgene waar je geïnteresseerd in bent. Grote kans dat je dan genoeg motivatie zult vinden om hier zo goed in te worden dat je er je werk van kunt maken.
“Do what you love, because you’ll be better at it” – Tom Kelley
Iedereen is anders opgeleid, maar van het idee dat het een beter is dan het ander moeten we nu echt eens af. We kunnen zeker een onderscheid maken tussen praktische opleidingen en theoretische opleidingen, maar het feit is dat deze opleidingen van even grote waarde zijn voor de maatschappij. Laten we er met z’n allen voor zorgen dat Vera die cum laude is afgestudeerd van het vwo zonder commentaar aan haar opleiding tot schilder kan beginnen. En laten we Timon die zijn vmbo-kader heeft afgerond de ondersteuning en stimulerende omgeving bieden om zich te kunnen ontplooien zodat hij uiteindelijk fysiotherapeut kan worden omdat hij daar al van kinds af aan van droomt.
Om bovenstaande te laten plaatsvinden is er allereerst een verandering in ons taalgebruik nodig, en vervolgens in onze aannames en voorlichting. Wat kan je doen?
- ‘Praktisch-’ en ‘theoretisch-opgeleid’ gebruiken in plaats van ‘hoger-’ en ‘lager-opgeleid’.
- Stimuleer scholieren om na te denken over álle mogelijkheden die ze hebben. Neem een kind dat vwo doet mee naar de open dag van een mbo. Laat het gehele aanbod zien, en laat een kind zelf een beslissing maken.
- Bestempel een havo’er of vwo’er die kiest voor een praktische opleiding niet als iemand die zijn of haar talent of kennis weggooit. Het is niet ‘zonde’. Zonde is wanneer je datgene wat jij graag wilt niet durft te doen omdat andere mensen daar iets van vinden.
- Ondersteun doorstromen en maak het gemakkelijker. Ervaring leert dat talloze vmbo’ers lukt om een aantal jaar na hun middelbare school een hbo-, of wo-opleiding te starten.
Zoals we ook uitleggen in dit blog over talenten aanleren, is er soms meer te bereiken dan je denkt!
